Obserwacje te dotyczą między innymi populacji Niemiec, gdzie wśród mieszkańców obszarów należących do dawnej NRD, którzy regularnie byli szczepieni BCG, przebieg zakażenia koronawirusem był łagodniejszy niż u tych, którzy zamieszkiwali dawny teren RFN, gdzie szczepienie przeciwko gruźlicy nie było obowiązkowe. Znane jest działanie stymulujące szczepionki BCG. Ale czy to oznacza, że powinniśmy masowo przyspieszać szczepienie, które wykonujemy zgodnie z kalendarzem szczepień? Co prawda w badaniach przeprowadzonych na wcześniakach w Kenii, wykonywanych przed osiągnięciem masy ciała równej 2 kg, wykazano w późniejszym okresie życia lepszą odporność na infekcje wirusowe, bakteryjne czy grzybicze, jednak w badaniach duńskich nie wykazano podobnego efektu. Wydaje się, że zadbanie o realizację szczepienia u noworodka przed wypisem do domu jest optymalne. W tym miejscu należy podkreślić szkodliwość wszelkich ruchów antyszczepionkowych.

Rozumiem, że mankiet miałby zabezpieczać przedostatnie się aerosolu (który może zawierać wirusa) do środowiska i w ten sposób narazić na zakażenie osoby interweniujące. Podobne rozważania można też prowadzić odnośnie filtrów hepa (zatrzymujących wirusy) znajdujących się w układzie oddechowym Ambu czy Neo-puff i rurka intubacyjna. W przypadku mankietu nie widzę żadnych przeciwskazań, pod warunkiem że średnica tchawicy noworodka pozwoli umieścić w niej rurkę z mankietem. Odnośnie filtrów hepa – jedynym zagrożeniem przy stosowaniu ich w opisanym zestawie jest istotne zwiększenie przestrzeni martwej, co w przypadku wcześniaków z bardzo małą masą urodzeniową może mieć istotne znaczenie dla wymiany gazowej. A podsumowując, stwierdzam, że w dostępnym piśmiennictwie nie znalazłem opisu przypadku wrodzonego zapalenia płuc spowodowanego zakażeniem SARS-CoV-2, potwierdzonego dodatnim badaniem wymazu z nosogardzieli RT-PCR. W publikacji Zhu i wsp. (Transl Pediatr 2020;9:51-60), którzy opisywali 10 noworodków urodzonych przez matki z potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV-2, u 6 z nich stwierdzano skrócenie oddechu, a u 2 zmiany w RTG płuc, które ustąpiły w trakcie leczenia. Natomiast w żadnym przypadku zakażenie SARS-CoV-2 u tych pacjentów nie zostało potwierdzone dodatnim wynikiem badania wymazu z nosogardzieli w kierunku COVID-19. Badania przeprowadzano w różnych momentach w okresie od 1 do 9 dni od urodzenia. Pozostaje pytanie: czy były to przypadki zapalenia płuc spowodowane SARS-CoV-2? 

Ze zdrowym, donoszonym noworodkiem, u którego wykluczyliśmy transmisję wertykalną SARS-CoV-2 i u którego nie ma żadnych niepokojących klinicznych objawów, postępujemy dokładnie tak jak ze zdrowym noworodkiem urodzonym przez matkę niezarażoną koronawirusem. 

Tak jest. W pojedynczych publikacjach pojawiła się informacja o obecności przeciwciał IgG w pokarmie, skierowanych przeciwko SARS-CoV-2. 

U noworodka urodzonego przez matkę zakażoną SARS-CoV-2 zawsze wykonujemy badanie wymazu w pierwszych 24 godzinach po urodzeniu (możliwie najwcześniej) oraz potwierdzamy uzyskany ujemny wynik kolejnym badaniem wymazu z nosogardzieli po 24–48 godzinach. Infekcja spowodowana koronawirusem przebiega u noworodka zwykle bardzo łagodnie, a zatem może nie być jeszcze wyraźnych jej objawów w tak krótkim okresie po urodzeniu. 

Dokładnie tak samo jak przed kontaktem z noworodkiem wyjętym z inkubatora – obowiązuje fartuch barierowy, gogle lub przyłbica, dwie pary rękawiczek, nakrycie głowy, osłony na obuwie.

Według mojej aktualnej wiedzy w chwili obecnej taka walidowana metoda jest niedostępna, aczkolwiek trwają próby uruchomienia jej w kilku większych ośrodkach zajmujących się leczeniem pacjentów z COVID.   

Dotyczy dziecka bez infekcji COVID-19: z uwagi na brak wystarczających danych dotyczących transmisji wirusa SARS-CoV-2 do pokarmu u kobiet z zakażeniem COVID-19 żywienie niezarażonego noworodka pokarmem chorej matki należy traktować z dużą ostrożnością. Nie zaleca się karmienia w przypadku występowania objawowej postaci zakażenia, wymagającej stosowania farmakoterapii remdesivirem czy hydroxychloroquinem. Na obecnym etapie epidemii w naszym kraju wiemy, że liczba rodzących kobiet zarażonych jest umiarkowana, a potwierdzone zakażenie przebiega zwykle bez wyraźnie nasilonych objawów. Na tej podstawie można sądzić, że istniejące od dłuższego czasu w Polsce nakazy izolacji są dobrze przestrzegane przez kobiety w zaawansowanej ciąży. Jak dotąd nie stwierdza się znacznego obłożenia oddziałów położniczych przeznaczonych do opieki nad kobietami rodzącymi i położnicami z zakażeniem COVID-19. W tej sytuacji dopuszcza się karmienie noworodka ściągniętym z piersi pokarmem matki zakażonej po uprzednim poinformowaniu jej o możliwym zagrożeniu i wyrażeniu przez nią zgody. Warunkiem koniecznym jest udział personelu medycznego oddziału w realizacji protokołu postępowania, opisującego zarówno przestrzeganie zaleceń dotyczących korzystania ze środków ochrony osobistej podczas kontaktów z położnicą, jak i procedury pozyskiwania pokarmu i przekazywania go dziecku. Dziecko zakażone koronawirusem może przebywać razem z matką z dodatnim wynikiem COVID i powinno być karmione piersią. W pojedynczych publikacjach pojawiła się informacja o obecności przeciwciał IgG w pokarmie, skierowanych przeciwko SARS-CoV-2. 

Jeżeli noworodek został urodzony przez matkę zakażoną koronawirusem, to powtarzanie badania jest zalecane w celu potwierdzenia ujemnego wyniku uzyskanego w pierwszej dobie życia. Potwierdzające badanie wykonuje się w odstępie 24–48 godzin od poprzedniego badania.  

Dziecko będące w dobrym stanie klinicznym wypisujemy do domu po uzyskaniu dwóch kolejnych ujemnych wyników badań wymazu z nosogardzieli RT-PCT przeprowadzonych w odstępie 24–48 godzin.

Immunizacja ma na celu zabezpieczyć noworodki przed zakażeniem wirusem RS, a zatem nie ma przeciwwskazań, aby te najbardziej narażone noworodki, urodzone przedwcześnie, zakwalifikowane do programu, zabezpieczać w sposób optymalny. Można spodziewać się, że COVID nakładający się na infekcję spowodowaną wirusem RS może tylko nasilić objawy niewydolności oddechowej wywołanej zakażeniem RS. Problem polega na odpowiedniej organizacji immunoprofilaktyki zakażeń RS. To przede wszystkim odpowiednie odległości pomiędzy kolejnymi pacjentami, a także transport do poradni, najlepiej własnym pojazdem.

Aktualnie obowiązujący program profilaktyki powinien być podstawą kwalifikacji, no chyba że uda się nieco rozszerzyć grupę wcześniaków o dzieci urodzone powyżej 33. tygodnia. 

Obecność takich przeciwciał wykazano w pokarmie matki, która przechorowała infekcję COVID-19. Nie znalazłem takiej pozycji piśmiennictwa, która analizowałaby obecność COVID-=19 u ciężarnej, a następnie mierzyłaby poziom IgG u niej i oceniałaby poziom IgG u noworodka. Ale oczywiście taka możliwość teoretycznie istnieje, zwłaszcza że matka wytwarzając przeciwciała w klasie IgG, uruchamia aktywny transport tych przeciwciał przez łożysko, a zatem noworodek matki chorującej na COVID-19 w ciąży teoretycznie powinien otrzymać IgG od matki. Pozostaje pytanie bez odpowiedzi: czy obecność takich przeciwciał ochroni noworodka przed zakażeniem SARS-CoV-2 od osoby chorej i przez jaki czas byłoby to możliwe. Czas połowiczego rozpadu przeciwciał IgG wynosi od 21 do 28 dni (mniej więcej)?

Jak dotąd nie potwierdzono zakażenia wrodzonego u noworodka. Dodatni wynik w wymazie na obecność SARS-CoV-2 stwierdzano w pierwszych kilkunastu godzinach po urodzeniu. Nawet w naszym kraju stwierdzono dodatni wynik po chyba 14 godzinach od chwili urodzenia. Gdyby te wyniki zostały potwierdzone obecnością u noworodka IgM w surowicy krwi, to byłby to prawie stuprocentowy dowód zakażenia w okresie życia wewnątrzmacicznego. Sam dodatni wynik wymazu może jedynie świadczyć o zakażeniu po urodzeniu.  Natomiast obserwowano już także w kraju przebieg infekcji COVID-19 u noworodków, ale zakażonych od matki bądź domowników dodatnich. Najczęściej objawy są słabo widoczne, czasem trochę bardziej nasilone z układu oddechowego. Uwaga na superinfekcje – np. sepsę, zapalenie płuc. Przy nich stan kliniczny może być poważny. Resztę objawów znajdziecie Państwo na stronie PTN, gdzie znajduje się uaktualniona prezentacja na ten temat.

Nie ma żadnych przeciwwskazań do szczepienia wcześniaków zgodnie z kalendarzem szczepień. Należy to tylko odpowiednio zorganizować, aby unikać nadmiernej liczby osób w poradni. 

Myślę że ma Pani/Pan rację z tym wynikiem fałszywie dodatnim, aczkolwiek na wszelki wypadek powtórzyłbym po 24 godzinach badanie – w ten sposób przecież wykluczamy infekcję (patrz prezentacja na stronie Towarzystwa).

W kraju są dostępne różne testy tzw. szybkie. Na razie wymazówka jest podstawowym testem stwierdzającym infekcję. Dopóki walidacja testów szybkich nie zostanie w pełni udowodniona, to wymazówka jest podstawą. Wskazuje ona poza tym na możliwość zakażania.

Oczywiście tak. W swoich oddziałach intensywnej terapii i patologii noworodka w Krakowie wprowadziłem możliwość odwiedzin w bardzo ograniczonym zakresie. Ruszyliśmy z tym programem od 15 maja i jeżeli po pewnym czasie ocenimy, że taka forma odwiedzin nie stwarza zagrożenia, to upowszechnimy ją w formie propozycji dla innych ośrodków.

Ma Pani/Pan rację. W uaktualnionej prezentacji na stronie Towarzystwa jest stwierdzenie, że takie badanie należy wykonać jak najszybciej, aby wykluczyć możliwość zakażenia po urodzeniu. Jeżeli matka jest dodatnia, to oczywiście badanie należy powtórzyć, aby wykluczyć zakażenie u dziecka. 

Zakażona matka stwarza zawsze zagrożenie przeniesieniem infekcji na dziecko. Zwykle środowisko, w którym matka przebywała, też jest zakażone. Noworodki z COVID-19 leczone w Krakowie zaraziły się od domowników lub matki. W naszym szpitalu mieliśmy przypadek dodatniej matki, która była przetransportowana do oddziału zakaźnego. Jej niezakażone dziecko oczekiwało na kolejne dwa ujemne wyniki u niej i dopiero wtedy zostało wypisane do domu. 

W chwili badania wyklucza. Ale to nie znaczy, że za parę godzin nie może dojść do zakażenia noworodka w środowisku, w którym znajduje się niezidentyfikowany osobnik zakażony. 

Oczywiście tak.

Odpowiem prywatnie – tak, ja ją doradzam, ale odpowiednio wyższą dawkę. Nie ma jednak na słuszność takiego postępowania żadnych dowodów. Przez analogię – laktoferyna działa na RS – to być może także działa na SARS-CoV-2, ALE NIE MA NA TO DOWODÓW!

Używanie maseczek jest powszechne wśród personelu lekarsko-pielęgniarskiego oraz u matek (rodziców) odwiedzających dziecko. Badań przesiewowych u personelu nie przeprowadzaliśmy, uważając, że stosowanie masek powinno zabezpieczyć przed zakażeniem od bezobjawowego personelu. Wykonywanie badań przesiewowych ma ograniczoną wartość – określa sytuację jedynie w chwili badania. Ujemny wynik badania nie zapewnia nas, że po kilku godzinach ta sama osoba nie będzie już bezobjawową dodatnią. Kontakty poza oddziałem (sklep, środki komunikacji itp.) stwarzają możliwości zarażenia, których nie da się przewidzieć.